Η δυσκοιλιότητα αποτελεί συχνό πρόβλημα στις χώρες του Δυτικού κόσμου. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΛΙΓΑΣΤ ο επιπολασμός της χρόνιας δυσκοιλιότητας στον ελληνικό πληθυσμό βρέθηκε να είναι 16% (21% των γυναικών και 11% των ανδρών)1. Επίσης, η εμφάνιση της δυσκοιλιότητας είναι συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες (21% προς 11%) και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (33%).
Τι προκαλεί τη Δυσκοιλιότητα;
Η κύρια δραστηριότητα του παχέος εντέρου είναι η απορρόφηση νερού από τις τροφές που έχουμε καταναλώσει, καθώς ταξιδεύουν μέσα από το γαστρεντερικό σωλήνα. Έπειτα παράγει τα περιττώματα. Οι μύες στο παχύ έντερο εκτελούν περισταλτικές κινήσεις, προκειμένου να βοηθήσουν στη μεταφορά των περιττωμάτων προς το κόλον και έπειτα τον ορθό, από όπου και αποβάλλονται.
Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία διαδραματίζει η διατροφή. Η κατανάλωση φυτικών ινών και η επαρκής πρόσληψη νερού είναι δύο αναγκαία βήματα για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Οι φυτικές ίνες προέρχονται συνήθως από φυτικές τροφές, και μπορεί να είναι υδατοδιαλυτές ή και όχι. Οι υδατοδιαλυτές ίνες είναι αυτές που μπορούν να διαλυθούν σε νερό και έτσι προκύπτει μια υδάτινη γέλη, καθώς μεταφέρονται μέσα στο γαστρεντερικό σωλήνα. Οι μη- υδατοδιαλυτές παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτες κατά τη διέλευση τους από το γαστρεντερικό σωλήνα. Και οι δύο τύποι φυτικών ινών (οι υδατοδιαλυτές και μη-) συσσωματώνονται με τα κόπρανα και αυξάνουν τον όγκο τους, ενώ παράλληλα τα μαλακώνουν, πράγμα που διευκολύνει τη διέλευση από τον πρωκτό.
Το στρές, οι αλλαγές στην καθημερινή ρουτίνα και συνθήκες που μειώνουν τη δραστηριότητα των μυών του εντέρου ή μειώνουν την ανάγκη για αφόδευση, το οποίο οδηγεί επίσης σε δυσκοιλιότητα.
Δυσκοιλιότητα: Κοινές αιτίες
- Ανεπαρκής πρόσληψη φυτικών ινών
- Αφυδάτωση
- Απουσία φυσικής δραστηριότητας- καθιστική ζωή
- Αγνόηση της επιθυμίας για κένωση
- Ταξίδι ή αλλαγές στη ρουτίνα
- Συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές
- Εγκυμοσύνη
Δυσκοιλιότητα: Συμπτώματα
Αν και η δυσκοιλιότητα δεν αφορά νόσο, αλλά υποδηλώνει μια ποικιλία συμπτωμάτων, τα οποία σχετίζονται με την προωθητική λειτουργία του παχέος εντέρου και/ή το μηχανισμό αφόδευσης, χαρακτηρίζεται από τα εξής:
- Λιγότερες από τρείς κενώσεις την εβδομάδα: Ο «φυσιολογικός» αριθμός κενώσεων, ωστόσο, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο
- Σκληρά και αφυδατωμένα κόπρανα
- Πόνος και δυσφορία κατά την κένωση
- Δεν επέρχεται ανακούφιση, ακόμα και μετά από κένωση
Για ποιες ομάδες είναι αυξημένες οι πιθανότητες εμφάνισης δυσκοιλιότητας;
- Άτομα 65 ετών και άνω. Σε αυτές τις ηλικίες η συχνότητα εμφάνισης δυσκοιλιότητας στην Ελλάδα αγγίζει το 33%. Αυτό οφείλεται στη μειωμένη φυσική δραστηριότητα, σε υποκείμενα νοσήματα και σε διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες
- Κατάκλιση: Άτομα που βρίσκονται σε κατάκλιση συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολία στην αφόδευση
- Γυναίκες ή παιδιά: Η συχνότητα εμφάνισης της δυσκοιλιότητας είναι συχνότερη στις γυναίκες, απ΄ότι στους άντρες και τα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης σε σχέση με τους ενήλικες
- Εγκυμοσύνη: Οι ορμονικές αλλαγές και η πίεση των οργάνων, λόγω της κύησης, συχνά οδηγούν σε δυσκοιλιότητα
Τρόποι αντιμετώπισης
Οι αλλαγές στην καθημερινή διατροφή με την προσθήκη φυτικών ινών και η ενσωμάτωση της άσκησης είναι οι δυο πιο άμεσοι και εύκολοι τρόποι για να διορθωθεί μακροπρόθεσμα το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας.
Οι παρακάτω τεχνικές, ωστόσο, μπορεί να φανούν εξίσου χρήσιμες:
- Αυξήστε την καθημερινή κατανάλωση υγρών, κατά προτίμηση νερό
- Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης, τα οποία προκαλούν αφυδάτωση
- Προσθέστε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες στο διαιτολόγιο σας, όπως φρούτα και λαχανικά, δαμάσκηνα, φασόλια, δημητριακά τύπου all-bran και προϊόντα ολικής άλεσης. Η καθημερινή κατανάλωση φυτικών ινών θα έπρεπε να είναι μεταξύ 20 και 35 γρ.
- Μειώστε την κατανάλωση τροφών φτωχών σε φυτικές ίνες, όπως κρέας, γάλα, τυριά και επεξεργασμένα τρόφιμα
- Στοχεύστε σε 30’ καθημερινής άσκησης: περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι κλπ
- Αν νιώσετε την ανάγκη για κένωση μην καθυστερήσετε. Όσο περισσότερο περιμένετε, τόσο πιο σκληρά γίνονται τα κόπρανα
- Δοκιμάστε συμπληρώματα διατροφής με φυτικές ίνες, πίνοντας παράλληλα πολύ νερό, καθώς βοηθάει τη διέλευση των ινών διαμέσου του γαστρεντερικού σωλήνα
- Δοκιμάστε συμπληρώματα διατροφής με προβιοτικά. Μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση συγκεκριμένων στελεχών προβιοτικών μπορεί να χρησιμεύσει στην αντιμετώπιση της χρόνιας δυσκοιλιότητας
- Η χρήση υπακτικών θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και κατόπιν συνεννόησης με τον ιατρό σας, κυρίως για να μη γίνει αλόγιστη χρήση τους. Τα περισσότερα υπακτικά είναι εθιστικά για τον οργανισμό, ο οποίος συνηθίζει σε αυτά και δεν μπορεί να λειτουργήσει φυσιολογικά το έντερο χωρίς αυτά. Το ασφαλέστερο υπακτικό για χρήση –ακόμα και σε εγκύους- είναι η μακρογόλη. Η μακρογόλη είναι το μοναδικό ωσμωτικό υπακτικό με επίπεδο τεκμηρίωσης 1 και βαθμό σύστασης Α, που προτείνεται για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας σε ενήλικες, παιδιά και ειδικές ομάδες ασθενών, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γαστρεντερολογίας (WGO)