Προβιοτικά: Οδηγός για αρχάριους

Το ανθρώπινο σώμα φιλοξενεί μια πληθώρα μικροοργανισμών, οι οποίοι όχι μόνο δεν είναι επιβλαβείς, αλλά προσφέρουν και μια σειρά από ποικίλα οφέλη για την υγεία και την ευεξία μας (προβιοτικά). Οι περισσότεροι από αυτούς τους μικροοργανισμούς είναι βακτήρια και η πλειονότητα αυτών βρίσκεται στο έντερο. Τα βακτήρια συνυπάρχουν με τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού και βρίσκονται σε μια λεπτή ισορροπία μεταξύ τους και μόνο αν αυτή διαταραχθεί, μπορούν τα βακτήρια αυτά να αποτελέσουν πρόβλημα για τον οργανισμό μας¹.

Τα κατάλληλα στελέχη και ο κατάλληλος αριθμός αυτών έχουν συνδεθεί με διάφορα ευεργετικά αποτελέσματα στον οργανισμό^2,3, όπως:

Απώλεια βάρους
Βελτιωμένη πέψη
Βελτιωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
Υγιέστερο δέρμα
Μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης συγκεκριμένων ασθενειών

Τι είναι, όμως, τα προβιοτικά;

Ο όρος «προβιοτικά» – σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας– αναφέρεται σε μικροοργανισμούς, των οποίων η λήψη σε κατάλληλες ποσότητες, μέσω της τροφής ή συμπληρωμάτων διατροφής, παρέχει πολλά οφέλη στον ξενιστή⁴. Ο όρος προβιοτικά συνήθως αναφέρεται σε ζωντανά βακτηριακά στελέχη, αλλά και σε κάποιους μύκητες, οι οποίοι, επίσης, έχουν ευεργετικές ιδιότητες για τον οργανισμό⁵.Τα προβιοτικά αποικίζουν το έντερο και εύστοχα έχουν χαρακτηριστεί ως τα «φιλικά βακτήρια».

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, τα προβιοτικά μπορούν να ληφθούν είτε μέσω της τροφής, είτε μέσω εξειδικευμένων συμπληρωμάτων διατροφής. Τα τρόφιμα που ενδείκνυνται είναι αυτά που προκύπτουν από βακτηριακή ζύμωση, δηλαδή γιαούρτι, κεφίρ, ξινολάχανο, μαλακά ωριμασμένα τυριά, κρασί, μπύρα κα.

Παράλληλα με τα προβιοτικά γίνεται λόγος και για τα πρεβιοτικά, τα οποία είναι υδατάνθρακες, συνήθως διαιτητικές ίνες, τα οποία αποτελούν την τροφή των προβιοτικών.

Προϊόντα, τα οποία περιέχουν και προβιοτικά και πρεβιοτικά ονομάζονται συμβιωτικά. Δηλαδή, ένα προϊόν, το οποίο περιέχει τα κατάλληλα βακτηριακά στελέχη, στις κατάλληλες ποσότητες, αλλά και την τροφή τους – πρεβιοτικά-, θεωρείται συμβιωτικό⁶.

Τα συχνότερα προβιοτικά που χρησιμοποιούνται σε συμπληρώματα διατροφής είναι τα είδη Lactobacillus και Bifidobacteria. Επίσης, χρησιμοποιούνται τα γένη Saccharomyces, Streptococcusm Enterococcus, Escherichia και Bacillus. Κάθε γένος έχει διαφορετικά είδη και κάθε είδος έχει διαφορετικά στελέχη. Στις ετικέτες των συμπληρωμάτων διατροφής θα δείτε να αναγράφεται το στέλεχος (το οποίο εμπεριέχει και το γένος στο όνομα του), για παράδειγμα Lactobacillus rhamnosus GG⁷.

Η σημασία των προβιοτικών για την υγεία του εντέρου.

Η ετερόκλητη κοινότητα μικροοργανισμών στο έντερο αποτελεί τη μικροχλωρίδα του εντέρου. Αποκαλείται, επίσης, εντερικό μικροβίωμα⁸. Η πλειονότητα του εντερικού μικροβιώματος εντοπίζεται στο παχύ έντερο και στο κόλον, καθώς αυτά αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του γαστρεντερικού συστήματος. Το εντερικό μικροβίωμα παράγει βιταμίνες, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης Κ και κάποιες βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Μια ακόμα λειτουργία του είναι η μετατροπή φυτικών ινών σε λιπαρά οξέα βραχέας αλύσου (SCFA), όπως βουτυρικό-, προπιονικό-, οξικό οξύ, τα οποία τροφοδοτούν τον εντερικό επιθηλιακό φραγμό και συμμετέχουν σε πολλές μεταβολικές διαδικασίες⁹.

Τα προαναφερθέντα λιπαρά οξέα διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα και ενισχύουν τον εντερικό επιθηλιακό φραγμό. Αυτό βοηθάει στην αποτροπή εισόδου παθογόνων μικροοργανισμών¹⁰.

Το εντερικό μικροβίωμα συνδέεται εκτενώς με την ποιότητα της διατροφής μας και έχει βρεθεί ότι ένα μη- ισορροπημένο εντερικό μικροβίωμα σχετίζεται με την ανάπτυξη διαφόρων ασθενειών¹¹, όπως παχυσαρκία, διαβήτης τύπου 2, μεταβολικά σύνδρομα, καρδιακές παθήσεις, καρκίνος του εντέρου, Alzheimer και κατάθλιψη ^12,13,14,15. Τα προ- και τα πρεβιοτικά βοηθούν στην αποκατάσταση της ισορροπίας του εντερικού μικροβιώματος.

Τα προβιοτικά προάγουν την υγεία του γαστρεντερικού συστήματος.

Τα προβιοτικά σχετίζονται γενικότερα με την εύρυθμη λειτουργία του γαστρεντερικού μας συστήματος. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα συμπληρώματα διατροφής με προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στη αντιμετώπιση της διάρροιας σχετιζόμενης με τα αντιβιοτικά¹⁶. Η διάρροια είναι μια πολύ κοινή παρενέργεια σε ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία με αντιβιοτικά και μπορεί να εμφανίζεται ακόμα και μετά το πέρας της θεραπείας. Αυτό συμβαίνει διότι τα αντιβιοτικά δεν έχουν στοχευμένη δράση και μαζί με τα παθογόνα, εξολοθρεύουν και τα ωφέλιμα, για τον οργανισμό, βακτήρια. Αυτό διαταράσσει την ισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας και δίνει χώρο στα παθογόνα βακτήρια να δράσουν.

Τα προβιοτικά έχουν συνδεθεί, επίσης, με την αντιμετώπιση του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (IBS)αφού βρέθηκε ότι η μακρόχρονη χρήση προβιοτικών μπορεί να μειώσει το μετεωρισμό, το φούσκωμα, τη δυσκοιλιότητα και τη διάρροια μεταξύ άλλων συμπτωμάτων¹⁷.

Η διατήρηση ενός υγιούς και ισορροπημένου μικροβιώματος είναι πολύπλευρη και μπορεί να ενισχυθεί με ποικίλους τρόπους, όπως η βελτίωση της διατροφής και η ενίσχυση της σωματικής άσκησης. Παρόλα αυτά, τα συμπληρώματα διατροφής με προβιοτικά προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα στην προστασία και τη διατήρηση της ευζωίας.